Музычны дзённік. Мелодыі і вершы напісаны сэрцам... Радыёблог Таццяны Якушавай (аўдыё)

Сёння апошні дзень зімы і хтосьці скажа: “Ну, нарэшце, дачакаліся!” А хтосьці ўсклікне: “Як хутка праляцеў час!” Здаецца, зусім нядаўна мы ўпрыгожвалі ёлку і вось на парозе вясна!  Гэтыя палярныя пачуцці навяваюць роздумы  пра адноснаць і суб’ектыўнасць часу. Напрыклад, у дачыненні да ўзросту, у кожнага свая дыстанцыя паміж паняццямі ўжо і ўсяго толькі. Але, упэўнена, са мной пагодзяцца, што несправядліва мала, усяго толькі 45 гадоў,  адвёў лёс таленавітаму беларускаму музыканту, кампазітару Ігару Паліводзе, які пайшоў з жыцця ў апошні дзень зімы 21 год таму.

Я не была з ім асабіста знаёмая, але пра тонкую душу творцы, талент, інтэлект красамоўна сведчаць яго непаўторныя мелодыі. Таму кожны год 28 лютага мне хочацца іх нагадаць асобна, а таксама ўспомніць імя стваральніка. Безумоўна, яно не забыта, але, на жаль, часта здараецца, што ва ўсіх на слыху імёны выканаўцаў, а кампазітары застаюцца ў цяні.

Я сама адкрыла для сябе Ігара Паліводу пасля таго, як яго не стала. Хаця песні ведала, бачыла яго ў “Песнярах”. Першы крок да больш глыбокага знаёмства з творчасцю кампазітара зрабіла, дзякуючы яго жонцы Вользе, пасля таго, як у 1996-ым годзе прыйшла працаваць на радыё. Дзе і пры якіх абставінах мы бы з ёй не сустракаліся, яна заўсёды ўспамінае Ігара. Больш за тое, не баіцца называць яго геніем.

І ўсё ж нездарма кажуць: вялікае бачыцца на адлегласці, таму мы заўсёды асцярожна ставімся да такіх эпітэтаў. Толькі час – здараецца, не два, а значна больш дзесяцігоддзяў і нават стагоддзяў даюць нам права вымаўляць гэтае слова. Але ж у дачыненні да Ігара Паліводы мне даводзілася яго чуць неаднойчы. Валерый Дайнека, які сябраваў з музыкантам падчас работы ў “Песнярах”, неяк сказаў, што да слова “геній” ставіцца вельмі беражліва, але ў поўнай меры адносіць яго да Ігара Паліводы.

Усе, хто яго ведаў, у адзін голас гавораць, што гэта быў абсалютна ўнікальны чалавек з рэдкім і не толькі музычным дарам. Выдатны піяніст, аранжыроўшчык, кампазітар ён захапляўся жывапісам, пісаў вершы, эсэ, раман, пакінуў дзённікі, якія  сведчаць пра незвычайны літаратурны талент і цудоўнае пачуццё гумару. Калегі па “Песнярах”  успамінаюць, з якім захапленнем Ігар працаваў над ансамблевай газетай, дзе яны жартавалі з сябе, дзяліліся праблемамі і проста тым, што было на душы. Ён цалкам аддаваўся ўсяму, што рабіў, а яшчэ лёгка і вытанчана сачыняў музычныя пародыі, імправізаваў…

З пакалення ў пакаленне перадаюцца легендарныя гісторыі пра выступленні на папулярных калісьці кансерваторскіх “капусніках” знакамітага фартэпіяннага дуэта  Ігар Палівода і Васіль Раінчык. Гэта былі бліскучыя імправізацыі, дзе перапляталіся мелодыі розных жанраў і эпох. Яны завяршаліся не толькі пад бурныя апладысменты, але і пад гучны смех публікі, якая цаніла дасціпнасць і арыгінальнасць імправізацыі. Сам Васіль Раінчык пра свайго сябра і калегу гаворыць, што “гэта самы лепшы музыкант, якога я сустракаў у жыцці, музыкант вышэйшага класа”.

А яшчэ ўспамінаецца эмацыянальнае і трапнае выказванне Рыгора Барадуліна: “Палівода – роднай песні ваявода”. Так, нягледзячы на шырыню творчых інтарэсаў, кампазітар вядомы ў першую чаргу як аўтар многіх цудоўных песень. А яшчэ песенных спектакляў, якімі па праве можна назваць буйныя канцэптуальныя праграмы – поп-оперу “Максім” па Багдановічы, оперу-песню “Беларушчына” паводле Купалы, цыклы “Матчын спеў” на вершы Куляшова і “Нёман” на народныя словы. А яшчэ ў глыбока  нацыянальнай музыцы Ігара Паліводы знайшла таленавітае, дасціпнае ўвасабленне творчасць знакамітага шатландскага  паэта Роберта  Бёрнса. Кантата “Вясёлыя  жабракі”, напісаная для ансамбля “Песняры” яшчэ ў пачатку 80 гадоў, здзівіла  нават калег і сяброў кампазітара. Настолькі па-майстэрску ў ёй перапляліся шатландскі фальклор, гумар, аптымізм і драматызм, што праз многа гадоў яны вырашылі вярнуцца да гэтага твора і  надаць яму новае жыццё.

Ідэя прыйшла да сябра Ігара Паліводы, скрыпача і аранжыроўшчыка Барыса Бернштэйна, які зараз жыве за акіянам. Ён, як кажуць, кінуў кліч, на які з розных куткоў свету адгукнуліся беларускія музыканты і не толькі тыя, хто ў розныя часы працаваў у “Песнярах”. Дзякуючы інтэрнэту, яны пераадолелі адлегласці і атрымаўся высакаякасны супольны праект, размешчаны на мемарыяльным сайце Ігара Паліводы і даступны для бясплатнага пампавання.

Трэба аддаць належнае ўсім, хто абсалютна бескарысліва працаваў над гэтым музычным помнікам. Дзякуючы іх рабоце, імя кампазітара і яго спадчына не толькі не адыдзе ў мінулае, але, упэўнена, зацікавіць многіх знаўцаў ва ўсім свеце. Канешне, хацелася б, каб адрадзіліся да жыцця і іншыя творы Ігара Паліводы, найперш найцудоўнейшая поп-опера “Максім”. Многія яе лічаць самай значнай падзеяй не толькі ў творчасці самога кампазітара, але і ў гісторыі беларускай песні канца XX стагоддзя. Мяркую, у тым ліку таму, што ў ёй перапляліся мелодыі і вершы, якія напісаны сэрцам.

У Ігара Паліводы няма званняў і рэгалій, але, упэўнена, што для многіх, асабліва маладых выканаўцаў, яго глыбокая эмацыянальная музыка – гэта і хрэстаматыя, і каштоўны матэрыял для творчасці, пазнання, выхавання душы.