«Роздум. Скарб, які выкінуць немагчыма». Радыёблог Навума Гальпяровіча (аўдыё)

Сярод самых розных штодзённых навін, якімі поўніцца інтэрнэт, маю ўвагу прыцягнула адно паведамленне, якое выклікала цэлую буру думак і эмоцый: у турэцкім горадзе Анкара стварылі новую бібліятэку з выкінутых кніг. Размясцілася яна на тэрыторыі адной з закінутых фабрык і складаецца з кніг, якія былі выкінутыя іх былымі ўладальнікамі на звалку. Нераўнадушныя людзі падабралі літаратуру і такім чынам уратавалі кнігі ад знішчэння. Цяпер у фондзе стыхійна ўзніклай бібліятэкі, які пастаянна папаўняеццца, звыш пяці тысяч экземпляраў, сярод якіх творы сусветных класікаў і сучасных аўтараў. Я ўзгадаў, прачытаўшы гэта, дзяцінства, сціплую этажэрку ў бацькоўскай хаце і некалькі першых уласных кніг, якія мне куплялі тата і мама на дзень нараджэння. Дарэчы, як толькі я стаў запрашаць аднакласнікаў на свае дзіцячыя імяніны, я чакаў, затаіўшы дыханне, якія кнігі яны мне падораць. Адна з самых любімых, памятаю, была кніга «Марскія апавяданні» Станюковіча, якую падарыла мне мама. Не раз перачытваў я цікавыя гісторыі пра мора і маракоў, і асабліва ўпадабаў апавяданне пра маленькага чарнаскурага хлопчыка, якога падабралі проста ў хвалях пасля шторму. Для матросаў ён стаў сапраўдным агульным любімцам і выхаванцам, і стары суровы марскі воўк стаў яму другім бацькам, назваўшы малечу славянскім імем Максімка. Гэтая кніжная гісторыя мела праз шмат гадоў нечаканы працяг. Калі мы з жонкай рашылі назваць сына, які нарадзіўся, Максімам, мама, якая на той час была ўжо смяротна хворая, узгадала падораную ёй мне кнігу і захапленне гісторыяй пра маленькага Максімку. Так у імені майго сына спалучыліся і любоў да Максіма Багдановіча, і шчымлівы ўспамін пра дзіцячае чытанне. Кніга… Напэўна, нічога больш значнага для мяне ў гады майго дзяцінства не было. Гадзінамі праседжваў у бібліятэцы, дзе ўпершыню пазнаёміўся з творамі Талстога і Чэхава, Караткевіча і Мележа… У часы так званага кніжнага буму «здабыць» дэфіцытную літаратуру лічылася таксама вялікім шчасцем. Кнігі на паліцах кватэр павінны былі сведчыць не толькі пра дабрабыт гаспадароў, але і пра іх інтэлектуальны і духоўны свет. На жаль, сёння, што і пацвярджае згаданая інфармацыя, гэтага ўжо няма. Але тое, што гэтыя неацэнныя скарбы чалавечай мудрасці, таленту і высокага духу можна адшукаць на сметніку, нічога, крамя роспачы і гневу выклікаць не могуць. Кнігі ж яшчэ і плён працы розных людзей – пісьменнікаў, мастакоў, рэдактараў, карэктараў, друкараў. Яны сагрэтыя іх дыханнем, захоўваюць цеплыню іх рук... Ды ўсё ж мае сумныя думкі, нібыта падслухаўшы, пастаралася развеяць іншае паведамленне, якое я ўбачыў у той жа інфармацыйнай стужцы. У ходзе святкавання 500-годдзя беларускага кнігадрукавання ў мінулым годзе Нацыянальная бібліятэка Беларусі аб’явіла дабрачынную акцыю «Кніга –крыніца мудрасці ведаў і навукі», арганізаваўшы збор кніг для сацыяльных устаноў і бібліятэк усіх рэгіёнаў краіны. За час праекта больш за 14 тысяч кніг перададзена ў дзіцячыя дамы і сацыяльныя ўстановы Беларусі. Значыць, падумаў я, кніга па-ранейшаму запатрабаваная, і ёсць людзі, якія гатовыя падзяліцца гэтым неацэнным скарбам. Значыць, ёсць надзея, што гэты скарб чалавечай мудрасці і таленту не стане непатрэбнай рэччу, не акажацца выкінутым на сметнік. Бо інакш чалавецтва незваротна пагубіць тое каштоўнае і значнае, без якога нельга ўявіць яго трываласць і духоўнае здароўе.