«Роздум. З удзячнасцю і шанаваннем». Радыёблог Навума Гальпяровіча (аўдыё)

Кожны раз, калі я прыязджаю ў родны Полацк, люблю з ранку выйсці на бераг Дзвіны: шырокая люстра вады, знаёмы з дзяцінства сілуэт Сафійскага сабора нязменна выклікаюць магутны подых пяшчоты, цёплы і салодкі. Ідучы па набярэжнай, нельга не спыніцца ля помніка 23-м гвардзейцам лейтэнанта Грыгор’ева, якія ў далёкім 1944-м годзе ў складзе гвардзейскай стралковай дывізіі Савецкай арміі ўварваліся ў горад, захоплены з 16 ліпеня 1941 года нямецка-фашысцкімі войскамі. Бясстрашныя салдаты ўтрымлівалі мост праз Дзвіну і не далі ворагу яго ўзарваць, забяспечыўшы паспяховае наступленне нашых войскаў. У ходзе Полацкай аперацыі Войскі 1-га Прыбалтыйскага фронту 4 ліпеня вызвалілі горад. Трыццаць адной частцы і злучэнню, якія вызначыліся пры вызваленні горада, прысвоены ганаровыя званнні «Полацкіх». А воінам-гвардзейцам лейтэнанта Грыгор’ева пасля вайны была прысвечана песня Юрыя Візбара, якую я пачуў з папулярнага тады аўдыёчасопіса «Кругозор». Памятаю яе прыпеў: Этот город называется Полоцк. Он войною на две части расколот. Словно старец он велик и спокоен, Со своих на мир глядит колоколен. К лесу узкие поля убегают. Белорусская земля, дорогая… Памятаю тое ўражанне, якое было ва ўсіх маіх землякоў ад гэтай песні. Пра Полацк у той час пісалі нямнога. Таму калі на пласцінцы з’явілася песня пра подзвіг 23 гвардзейцаў на чале з лейтэнантам Грыгор’евым, гэта стала для нас значнай падзеяй. І вось аднойчы, у 1975 годзе, калі я працаваў у мясцовай газеце, патэлефанавалі з Масквы і паведамілі, што да вас едзе адзін з вызваліцеляў горада былы лейтэнант Грыгор’еў. Гэта было сапраўднай сенсацыяй, бо па ранейшых звестках усе гвардзейцы на чале з камандзірам загінулі. Мне давялося сустракацца і гаварыць з Аляксандрам Іванавічам Грыгор’евым, стаяць разам з ім каля славутага помніка. Праўда, аказаўся ён аднафамільцам славутага лейтэнаната Грыгор’ева, але таксама быў адным з тых, хто за вызваленне Полацка атрымаў званне Героя Савецкага Саюза. А ўвогуле за вызваленне Беларусі гэтае высокае званне атрымалі звыш паўтары тысячы чалавек, у тым ліку 39 беларусаў. Так, сярод воінаў-вызваліцеляў былі прадстаўнікі многіх нацыянальнасцяў. І сёння ў нашай незалежнай дзяржаве, у тым ліку ў маім родным старажытным Полацку, калысцы беларускай дзяржаўнасці, шануюць гэтых смелых і мужных людзей. Я ведаю, што ў гэты дзень да помнікаў і брацкіх магіл на полацкай зямлі лягуць жывыя кветкі і прагучаць прачулыя ўдзячныя словы. Як я пісаў у адным з вершаў: Над ціхім помнікам буслы. Жыццё лунае над блакітам. І, можа, воінам забітым Прысніліся буслы вясны. Буслы. Яны прыносяць зноў Крыклівых немаўлят у хаты... Спакойна могуць спаць салдаты Пад мірным клёкатам буслоў.